WSPOMNIENIE O ŚP. KS. PRAŁACIE STANISŁAWIE LEJI
Ksiądz Stanisław Leja, syn Józefa i Weroniki, urodził się 29 października 1947 roku w Grodzisku Dolnym. Był najstarszym z trojga rodzeństwa.
Po ukończeniu Szkoły Podstawowej w Grodzisku Dolnym uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Leżajsku. Po zadaniu matury, idąc za głosem powołania, podjął decyzję o wstąpieniu do Seminarium Duchownego w Przemyślu. Ówcześni klerycy odbywali obowiązkową służbę wojskową, która w zamyśle władz komunistycznych miała ich odwieść od drogi duchowej. W latach 1966-68 odbywał zasadniczą służbę wojskową w jednostce kleryckiej razem z ks. Jerzym Popiełuszką – błogosławionym, oraz Edwardem Białogłowskim – biskupem seniorem diecezji rzeszowskiej. To doświadczenie, oraz prowokacyjne działania Służby Bezpieczeństwa, umocniły go w powołaniu i po powrocie z wojska kontynuował studia teologiczne.
Święcenia kapłańskie przyjął 17 czerwca 1972r. z rąk ks. bpa Bolesława Taborskiego w Sanktuarium Maryjnym w Leżajsku. Otrzymał pierwszą placówkę wikariuszowską w Łące k. Rzeszowa, a następnie kolejno w parafiach: Trzciana, Czarna k. Ustrzyk Dolnych, Lesko i Radymno.
W 1981 roku objął probostwo w Lutowiskach, posługując w rozległej parafii bieszczadzkiej. Tam dał się poznać, jako gorliwy duszpasterz oraz budowniczy nowych kościołów między innymi w Ustrzykach Górnych. Za szczególne zasługi w tym względzie otrzymał, na wniosek abpa Ignacego Tokarczuka, w dniu 17 listopada 1991r papieski tytuł prałata – kapelana Jego Świętobliwości.
21 sierpnia 1993r. abp Józef Michalik mianował go proboszczem Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Doroty w Markowej. Parafianie szybko dostrzegli jego zaangażowanie w życie duchowe i społeczne. Dokonał tu wielu prac modernizacyjnych, konserwatorskich, dbał o wystrój kościoła oraz o cmentarz parafialny. Był także głównym inicjatorem i fundatorem biblioteki parafialnej. Brał czynny udział w życiu społecznym wsi, współpracując z samorządem gminy.
Markowianie zapamiętali księdza Stanisława, jako człowieka życzliwego, mającego dla wszystkich uśmiech, dobre słowo, wyciągniętą i pomocną dłoń. Uważano go za człowieka z „wyobraźnią miłosierdzia”.
Ksiądz Stanisław Leja zapisał się trwale w pamięci jako ten, który zafascynował się życiem i ofiarą z życia rodziny Józefa i Wiktorii Ulmów. O tej rodzinie dowiedział się na początku duszpasterzowania w Markowej, gdzie historia ich męczeństwa żyła wśród mieszkańców, ale jako zwyczajna postawa jednych z wielu. Po głębszym poznaniu ich życia postanowił uczynić wszystko, aby o nich nie zapomniano.
W 2004 roku, także z Jego inicjatywy, odsłonięto pomnik poświęcony Rodzinie Ulmów. Dwa lata później nadano Szkole w Markowej imię Sług Bożych Rodziny Ulmów. W Markowej, podczas uroczystości nadawania imienia szkole, ogłoszono ustanowienie ogólnopolskiej nagrody dla „świadków historii” – osób upamiętniających historię Polski.
Ksiądz Stanisław Leja zmarł 10 kwietnia 2008r. po ciężkiej chorobie i pochowany został na cmentarzu w Grodzisku Dolnym.
Dzieło dla upamiętnienia Rodziny Ulmów się rozwijało. 17 marca 20016r. otwarto w Markowej Muzeum Polaków Ratujących Żydów, które od tej pory jest miejscem pamięci i spotkań. 10 września 2023r. w Markowej odbyła się uroczystość beatyfikacji Rodziny Ulmów. Niedługo potem lotnisku w Jasionce nadano imię Błogosławionych a 7 lipca 2024r. ogłoszono Rodzinę Ulmów Patronami Województwa Podkarpackiego.
Również pamięć o księdzu Stanisławie nie zaginęła. Jeszcze za Jego życia, w marcu 2008r został „Markowianinem Roku” a w we wrześniu 2018r. Sejmik Województwa Podkarpackiego nadał mu pośmiertnie tytuł „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”.
W dniu 26 lipca 2024r., podczas odpustu św. Anny, abp Józef Michalik odsłonił i poświęcił tablicę pamiątkową w kościele parafialnym w Grodzisku Dolnym, upamiętniającą Księdza Prałata Stanisława Leję oraz dwie inne tablice kommemoratywne, dotyczące św. biskupa J.S.Pelczara oraz grodziskich Duszpasterzy.